مقدمه:

با پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی و احساس ضرورت بازنگری در روابط تجاری و مالی از یك طرف و تأكید بر حاكمیت مقررات شرعی و فقهی بر مناسبات مالی اشخاص از طرف دیگر موجب شد قانون عملیات بانكی بدون ربا انجام عملیات بانكی در قالب عقود اسلامی و معاملات خاصی را تجویز نماید. به دلیل حرمت ربا یا همان بهره پول، مقررات قانونی مصوب كسب سود برای سیستم بانكی را از طریق انجام معاملات بلامانع دانست. در ابتدا و قبل از ورود به بحث اصلی این نوشته لازم است اشاره‌ای به چارچوب نظری در نظام بانكداری ربوی و اسلامی داشته باشیم.

اقلام عمده بدهی در یك بانك ربوی عبارتند از سرمایه و سپرده‌ها كه سپرده‌ها خود شامل : جاری، پس‌انداز، ثابت (مدت‌دار) می‌شود.

از دیدگاه سرمایه تفاوت عمده‌ای بین دو نظام وجود ندارد. یعنی در این مورد با تعاریف ، ویژگیها و نحوه عمل مشابهی مواجه هستیم.

در نظام بانكداری ربوی از دیدگاه سپرده‌ها تمامی نظام بر رابطه حقوقی داین ـ مدیون استوار است. بدین سبب در نظام مذكور دو نوع متمایز سپرده قابل تشخیص است:

1-  سپرده جاری كه تقریباً دارای همان ماهیت در نظام بانكداری اسلامی بوده و طبق تعریف در هر زمان بازپرداخت آن الزامی است.

2-  سپرده پس‌انداز و مدت‌دار. در این مورد نیز بانك به عنوان بدهكار مكلف به بازپرداخت اصل و بهره متعلقه است. از دیدگاه تخصیص منابع (اعطای تسهیلات) نیز كل نظام در شیوه بانكداری ربوی بر رابطه حقوقی داین ـ مدیون قرار دارد و لذا مشتری به عنوان بدهكار مكلف به بازپرداخت اصل و بهره‌های متعلقه به آنها است.

فهرست مطالب

مقدمه:

تعاریف و كلیات :

فصــل اول : قرض‌الحسنه

موارد پرداخت قرض‌الحسنه :

كارمزد:

عملیات حسابداری قرض‌الحسنه :

فصــل دوم : مضاربه

تعریف

انواع مضاربه:

نحوه تقسیم سود مضاربه بین طرفین:

اخذ وثیقه:

عملیات حسابداری مضاربه:

اجاره به شرط تملیك:

ویژگیهای اجاره به شرط تملیك :

مشاركت مدنی

انواع مشاركت :

ویژگیهای مشاركت مدنی :

فروش اقساطی:

اقسام فروش اقساطی:

تعریف :

ج ـ فروش اقساطی مسكن:

ویژگیهای فروش اقساطی:

نحوه محاسبه سود معاملات فروش اقساطی:

مدت فروش اقساطی

نحوه محاسبه سود اقساط یك دوره مالی:

عملیات حسابداری فروش اقساطی:

ســلف

خرید دین :

شرایط انجام معامله:

جعـاله

موضوع جعاله :

انواع جعاله:

ویژگیهای جعاله:

عملیات حسابداری جعاله:

مشاركت حقوقی:

نتیجه بررسی طرح

سرمایه‌گذاری مستقیم

ضوابط اجرایی:

مزارعه و مساقات

تعریف مساقات :

قرارداد قرض‌الحسنه

قرارداد جعاله

قرارداد اجاره به شرط تملیك

قرارداد مضاربه

قرارداد تخصیص تسهیلات 

قرارداد خرید دین